Ngành bán lẻ là gì? Đặc điểm và hình thức kinh doanh

1. Bán lẻ là gì?

Ngành bán lẻ, tiếng anh là retail management hay retail, được hiểu là quá trình mua sản phẩm/dịch vụ từ nhà sản xuất, nhà buôn, công ty bán lẻ rồi bán cho người tiêu dùng cuối cùng thông qua các kênh phân phối khác nhau để thu lợi nhuận. Các nhà bán lẻ đáp ứng nhu cầu của khách hàng bằng cách xác định và sử dụng một chuỗi cung ứng phù hợp.

Quy mô của các tổ chức bán lẻ rất đa dạng, có thể là cửa hàng duy nhất đến các chuỗi cửa hàng gồm chi nhánh, bách hóa tổng hợp, cửa hàng chuyên ngành, cửa hàng giảm giá…

2. Đặc thù kinh doanh ngành bán lẻ

Đóng vai trò như cầu nối giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng, ngành bán lẻ với những đặc thù riêng biệt có ảnh hưởng trực tiếp đến cách thức hoạt động và phát triển của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này. Dưới đây là những đặc thù kinh doanh nổi bật của ngành bán lẻ:

• Cạnh tranh cao: Thị trường bán lẻ hiện nay thu hút sự tham gia của lượng lớn doanh nghiệp, từ các cửa hàng nhỏ lẻ đến các tập đoàn bán lẻ đa quốc gia với một danh mục sản phẩm và dịch vụ khá tương đồng. Sự đa dạng này không chỉ tạo ra thị trường sôi động mà còn dẫn đến mức độ cạnh tranh ngày càng gay gắt.

• Khách hàng đa dạng: Ngành bán lẻ phục vụ thị trường tiêu thụ vô cùng rộng lớn và đa dạng. Ngành có khả năng tiếp cận và đáp ứng nhu cầu của hầu hết các phân khúc khách hàng trong xã hội, từ người tiêu dùng cá nhân đến các doanh nghiệp lớn nhỏ, từ khách hàng có thu nhập thấp đến người thu nhập cao.

• Nhạy cảm với giá cả: Nhạy cảm với giá là đặc trưng tiêu biểu của khách hàng trong ngành bán lẻ, đặc biệt khi họ thực hiện các giao dịch mua sắm với tần suất thường xuyên và chu kỳ ngắn. Giá thành sản phẩm thấp hơn có ảnh hưởng lớn đến quyết định mua hàng của người tiêu dùng, bởi họ thường có xu hướng so sánh kỹ lưỡng giá cả để tối ưu chi tiêu cá nhân.

• Chu kỳ mua hàng ngắn: Các sản phẩm/dịch vụ trong ngành bán lẻ thường là các mặt hàng thiết yếu trong cuộc sống. Vì vậy, khách hàng thường xuyên mua sắm với tần suất cao tạo ra dòng chảy giao dịch liên tục và ổn định.

Có thể thấy, những đặc trưng tiêu biểu của ngành bán lẻ đã tạo nên một bức tranh kinh doanh nhiều cơ hội nhưng cũng không thiếu những thách thức. Chính vì vậy, các doanh nghiệp cần hiểu rõ những đặc thù này để có thể xây dựng chiến lược phát triển bền vững và tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh.

3. Các hình thức phổ biến trong ngành bán lẻ

Ngành bán lẻ có nhiều hình thức khác nhau. Mỗi hình thức đều có những đặc điểm và phương thức hoạt động riêng để phục vụ nhu cầu đa dạng của khách hàng. Một số hình thức phổ biến trong ngành bán lẻ có thể kể đến như:

3.1. Cửa hàng truyền thống

Trước khi Internet phát triển mạnh mẽ như hiện nay, ngành bán lẻ chủ yếu hoạt động dưới hình thức các cửa hàng truyền thống như các sạp hàng ở chợ, cửa hàng tạp hoá, cửa hàng tiện lợi hay nhiều mô hình khác. Hình thức này được đánh giá là gần gũi và phổ biến, trở thành biểu tượng đặc trưng trong văn hoá tiêu dùng của người dân Việt.

Mặc dù hiện nay có sự xuất hiện của các chuỗi cửa hàng hiện đại hoặc cửa hàng chuyên biệt nhưng cửa hàng truyền thống vẫn được đông đảo người tiêu dùng ưa chuộng, đặc biệt ở khu vực nông thôn.

3.2. Bán hàng Online

Kể từ khi Internet ra đời và trở nên phổ biến, thị trường bán lẻ đã có sự thay đổi rõ rệt. Các doanh nghiệp bán lẻ giờ đây có thể quảng bá và bán sản phẩm trực tuyến thông qua website thương mại. Nhờ đó, người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm kiếm, lựa chọn và mua hàng mà không cần phải đến trực tiếp cửa hàng. Toàn bộ quá trình giao dịch mua bán từ xem sản phẩm, nhận tư vấn đến đặt hàng đều được thực hiện hoàn toàn trực tuyến.

Sau khi nhận được đơn hàng, người bán sẽ xử lý và tiến hành gửi sản phẩm tới khách hàng bằng cách tự giao hàng hoặc thông qua các đơn vị vận chuyển. Việc thanh toán cũng vô cùng linh hoạt với các phương thức thanh toán trực tuyến hoặc thu tiền tận nơi khi giao hàng.

Như vậy, hình thức bán hàng Online (bán hàng trực tuyến) hiện nay không chỉ tiết kiệm thời gian cho người tiêu dùng mà còn mở rộng cơ hội kinh doanh cho các doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh xu hướng mua sắm trực tuyến ngày càng phát triển mạnh mẽ.

3.3. Bán hàng của sàn thương mại

Bán hàng qua sàn thương mại là một hình thức kinh doanh mới của ngành bán lẻ. Các nhà bán lẻ có thể trở thành đối tác và bán hàng trên sàn thương mại điện tử. Ưu điểm của hình thức này chính là người bán có cơ hội tiếp cận với lượng lớn hàng hàng ở khắp mọi nơi một cách thuận tiện nhất.

Một số sàn thương mại nổi tiếng nhất hiện nay có thể kể đến như:

- Ở nước ngoài: Amazon, Alibaba...

- Ở Việt Nam: Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, Tiktok Shop…

3.4. Máy bán hàng tự động

Máy bán hàng tự động là hình thức bán lẻ khá phổ biến ở các quốc gia phát triển, tiêu biểu như Mỹ. Để thành công với hình thức này, nhà bán lẻ cần phải chọn đúng thời điểm, vị trí đặt máy và danh mục sản phẩm.

So với các hình thức bán lẻ khác, bán hàng bằng máy tự động có nhiều ưu điểm vượt trội hơn cả. Về phía người bán, họ không tốn phí đầu tư và vận hành. Đặc biệt, tiền mặt được thu về nhanh chóng. Trong khi đó, người mua lại rất chuộng hình thức mua bán này bởi sự tiện lợi.

4. Bí kíp thành công khi làm ngành bán lẻ

Để thành công trong ngành bán lẻ, doanh nghiệp cần phải áp dụng một số bí kíp chiến lược quan trọng nhằm tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và đáp ứng tốt nhất nhu cầu của khách hàng. Dưới đây là những yếu tố then chốt mà nhà bán cần đặc biệt lưu ý:

4.1. Cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng

Trải nghiệm khách hàng là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định đến thành công trong ngành bán lẻ, giúp tăng tính tương thích giữa sản phẩm và nhu cầu khách hàng. Để Để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng, các doanh nghiệp bán lẻ hiện đang tích cực áp dụng các chiến lược marketing để tạo ra các trải nghiệm mua sắm độc đáo và phù hợp với từng đối tượng khách hàng mục tiêu, từ đó thúc đẩy lòng trung thành và tăng trưởng doanh thu.

Theo kết quả khảo sát của Vietnam Report, có đến 69,2% doanh nghiệp tham gia khảo sát dự kiến tăng ngân sách cho hạng mục Marketing. Trong đó, ⅔ doanh nghiệp cho biết, họ sẽ phân bổ ngân sách chủ yếu liên quan đến quản trị khách hàng và nâng cao trải nghiệm người dùng.

4.2. Tạo dựng thương hiệu

Ngành bán lẻ hiện nay có mức độ cạnh tranh rất cao. Ví dụ, với 1 sản phẩm hoặc nhóm sản phẩm, khách hàng có hàng trăm lựa chọn. Trong bối cảnh đó, để một doanh nghiệp bán lẻ có thể thành công và phát triển bền vững, việc xây dựng và quảng bá thương hiệu trở thành yếu tố quyết định.

Một thương hiệu mạnh không chỉ giúp doanh nghiệp nổi bật trong mắt khách hàng mà còn tạo dựng niềm tin, sự trung thành. Đặc biệt, việc quảng bá thương hiệu hiệu quả còn giúp doanh nghiệp gia tăng sự nhận diện, mở rộng thị trường và tạo lợi thế cạnh tranh vững chắc.

Việc xây dựng thương hiệu không chỉ dừng lại ở việc tạo ra một logo đẹp hay một tên gọi dễ nhớ mà cốt lõi là phải cung cấp những giá trị thực sự cho khách hàng, từ chất lượng sản phẩm, dịch vụ khách hàng đến các trải nghiệm mua sắm độc đáo.

4.3. Bán hàng đa kênh

Một trong những chiến lược quan trọng không thể bỏ qua trong ngành bán lẻ hiện nay chính là bán hàng đa kênh. Đây là hình thức kết hợp linh hoạt giữa các kênh bán hàng online, offline và sàn thương mại điện tử để tạo ra trải nghiệm mua sắm liền mạch.

Các doanh nghiệp trong ngành bán lẻ sẽ cần tập trung xây dựng một hành trình mua sắm liền mạch với mục đích để nâng cao trải nghiệm khách hàng, cải thiện doanh số bán hàng. Khi hành trình mua sắm được tối ưu hóa, khách hàng sẽ cảm thấy thuận tiện và dễ dàng trong việc tiếp cận sản phẩm, từ đó thúc đẩy việc ra quyết định mua sắm và tạo lòng trung thành đối với thương hiệu

4.4. Tối ưu hóa mua sắm trên di động

Việc tối ưu hoá mua sắm trên di động như phát triển các ứng dụng di động, hệ thống thanh toán trực tuyến hay các công cụ phân tích dữ liệu khách hàng sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quản lý. Điều này cũng giúp doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu của khách hàng nhanh chóng và chính xác hơn.

Ví dụ hiện nay, một số doanh nghiệp bán lẻ đã phát triển app trên thiết bị thông minh như Shopee, Tiki, Lazada, Watson, Hasaki,… nhằm tăng trải nghiệm cho người tiêu dùng. Thông qua app, khách hàng được cập nhật thông tin về sản phẩm, khuyến mãi nhanh chóng, từ đó góp phần thúc đẩy hành vi mua hàng.

4.5. Đa dạng hóa phương thức thanh toán

Trong thời đại công nghệ 4.0 hiện nay, các hình thức thanh toán cũng trở nên đa dạng hơn đem đến sự thuận tiện tối đa cho người dùng. Khách hàng có thể thanh toán tiền mặt, thẻ ngân hàng, các loại ví điện tử, mã QR…

Các doanh nghiệp còn phát triển một số app thanh toán trực tuyến như: Momo, Zalo Pay, Viettel Pay, Alipay,… Khách hàng không cần phải sử dụng tiền mặt mà vẫn có thể giao dịch một cách dễ dàng.

4.6. Xây dựng đội ngũ bán hàng chuyên nghiệp

Đội ngũ bán hàng chuyên nghiệp được xem là một trong những yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp bán lẻ nâng cao hiệu quả kinh doanh và tạo dựng lòng tin từ khách hàng. Chính vì vậy, doanh nghiệp cần phải liên tục đào tạo đội ngũ bán hàng, chăm sóc khách hàng một cách bài bản.

Ngành bán lẻ hiện nay đang có sự chuyển mình mạnh mẽ với sự xuất hiện của hình thức bán hàng đa kênh, sự phát triển của thương mại điện tử cùng sự đổi mới không ngừng về công nghệ. Để thành công trong môi trường cạnh tranh gay gắt này, các doanh nghiệp bán lẻ cần tập trung vào việc xây dựng một chiến lược kinh doanh linh hoạt và toàn diện.

Nếu bạn đang tìm kiếm việc làm ngành bán lẻ, hãy truy cập ngay vào Job3s để khám phá hàng ngàn cơ hội với mức lương hấp dẫn.